:: Αρχική :: Συζητήσεις :: Επικοινωνία :: Disclaimer :: Greek Fonts ::
Περί Θρησκείας
«Η κατάκτηση του φιλοσόφου» Giorgio de Chirico
«100% αλήθεια υπάρχει όσο υπάρχει και 100% αλκοολούχο ποτό.» {Sigmund Freud}
Ο σκοπός της ζωής του ανθρώπου
Υπόδειγμα ομηρικής διδασκαλίας
Περί θρησκείας
Παιδαγωγοί και βέβηλοι
Α' ΜΕΡΟΣ - Σύντομη επισκόπηση της ιστορικής εξέλιξης
Η θρησκευτική πίστη, η
λατρεία του υπέρτατου όντος που ζωογονεί το σύμπαν αποτέλεσε, αποτελεί και
θα αποτελεί κυριότατο χαρακτηριστικό των ανθρώπων, όπως άλλωστε διαφαίνεται
μέσα από την πολύμορφη ιστορία τους. «Περιοδεύοντας θα συναντήσεις και
πόλεις ατείχιστες, αγράμματες, αβασίλευτες, ακατοίκητες... όμως ανίερη και
άθεη πόλη κανένας δεν είδε ούτε θα δει» θα παρατηρήσει εύλογα ο Πλούταρχος.
Έτσι ενισχύεται το σκεπτικό ότι η θρησκεία αποτελεί κοινωνικό θεμέλιο και
καθοριστικό στοιχείο που συνθέτει την εθνική ταυτότητα και παράδοση ενός
λαού.
Για τη θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα μας παρέχει άφθονα στοιχεία η ομηρική ποίηση. Η πολυθεϊστική πίστη των αρχαίων Ελλήνων αντικατοπτρίζεται στο δωδεκάθεο του Ολύμπου. Οι δώδεκα θεοί, με επικεφαλής το Δία, καθορίζουν ως ένα σημείο τις τύχες των θνητών, τους τιμωρούν και τους επιβραβεύουν. Δέχονται θυσίες, παρουσιάζονται όμως να διακατέχονται από πολλά ανθρώπινα χαρακτηριστικά και ταπεινά πάθη, όπως η ζήλια και ο φθόνος. Ο Δίας, με τις μοιχείες του και την ασίγαστη ερωτική ορμή του προς ορισμένες θνητές όπως η Σεμέλη, η Λητώ, η Ευρώπη, η Δανάη και πολλές άλλες. Ο Ποσειδώνας που πείσμωσε μπροστά στην αλαζονική στάση που επέδειξε ο θνητός ήρωας Οδυσσέας και του έκανε απροσπέλαστο το δρόμο της επιστροφής του στην πατρίδα του, την Ιθάκη. Ο Αρης, τέκνο του Δία και της Ήρας, ο οποίος όχι μόνο χαίρεται στις πολεμικές συγκρούσεις, αλλά εκφράζεται και ο ίδιος με αλόγιστα βίαιο τρόπο, καθώς σκοτώνει τον θνητό Αδωνη, γιατί η Αφροδίτη (ερωμένη του Αρη) έτρεφε πάθος για το πρόσωπό του.
Το διαχρονικό αέναο
ενδιαφέρον των θνητών για τη θρησκεία εκφράζεται επιτυχώς μέσα από τους
ιαμβικούς στίχους της «Ελένης» του Ευριπίδη: Τι είναι Θεός και τι μη Θεός
και τι ανάμεσά τους; Ποιος άνθρωπος το ψαξε, και βρήκε μακρύτερο τέλος; Με
το πέρασμα των χρόνων η έρευνα και το ενδιαφέρον του ανθρώπου σχετικά με τα
θεία γίνονταν πιο έντονα και εκφράζονταν πιο μεθοδικά. Χρονικό ορόσημο που
θα σημάνει την παγκόσμια εξάπλωση της μονοθεϊστικής πίστης, αποτελεί η
έλευση του θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Ο γιος του Θεού ο μονογενής, όπως
αναφέρεται στο «Πιστεύω» που αποτελεί το σύμβολο της χριστιανικής πίστης, θα
θεμελιώσει τη νέα θρησκεία σε ανθρωποκεντρικές βάσεις αγάπης, ανεκτικότητας,
κατανόησης, δικαιοσύνης και συγχώρεσης των θνητών που αμαρτάνουν. Έτσι
αντιτίθεται με την αρχαιοελληνική πολυθεϊστική αντίληψη της βίαιης απονομής
δικαιοσύνης, της νεμέσεως και της προσωπικής σύγκρουσης Θεών και θνητών.
Η χριστιανική εκκλησία μεταγενέστερα θα υποστεί τον κύριο διαχωρισμό σε δυτική καθολική με επικεφαλής όργανο τον πάπα και σε ανατολική ορθόδοξη με επικεφαλής όργανο την ιερά σύνοδο αρχιερέων. Στην τελευταία ανήκει επίσημα και το νέο ελληνικό κράτος, δείχνοντας όπως είναι φυσικό ανεκτικότητα σε ετερόδοξες λατρείες που σέβονται το επίσημο θρήσκευμα. Έτσι, στο πρώτο Πολιτικό Σύνταγμα του επίσημα αναγνωρισμένου νεοελληνικού κράτους (υπογεγραμμένο από το βασιλιά Όθωνα και την Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων το 1843) το πρώτο άρθρο προβλέπει το εξής: «Η επικρατούσα θρησκεία εις την Ελλάδα είναι η της ανατολικής ορθοδόξου του Χριστού εκκλησίας. Πάσα δε άλλη γνωστή θρησκεία είναι ανεκτή, και τα της λατρείας αυτής τελούνται ακωλύτως υπό την προστασία των νόμων, απαγορευμένου του προσηλυτισμού, και πάσης άλλης επεμβάσεως κατά της επικρατούσης θρησκείας.».
Β' ΜΕΡΟΣ - Ηθική της θρησκείας και θεοκρατικές περιπτώσεις
Ακόμα και αν δεν υπήρχε ένας Θεός, θα έπρεπε να εφεύρουμε ένα Θεό», υποστήριζε ένας από τους διαπρεπέστερους εκπροσώπους του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, ο Βολταίρος. Η θρησκευτική πίστη συνεπώς θεωρείται ανάγκη, στο βαθμό που να επικρατεί το σκεπτικό ότι τα ερωτήματα που δε βρίσκουν απαντήσεις μέσω της ανθρώπινης λογικής, θα βρουν μέσω της παντοδύναμης πίστης, η οποία θα ησυχάσει το θνητό πνεύμα.
Η ύπαρξη του Θεού δεν κατοχυρώνεται τόσο από τη Φιλοσοφική επιστήμη, η οποία βρίσκεται διαρκώς καθ οδόν της λογικής έρευνας και τεκμηρίωσης, όσο από τη Θεολογία. Έγκειται ωστόσο στα πλαίσια της Φιλοσοφίας να αναγνωρίσει τη γνήσια ανθρώπινη ιδιότητα του θρησκευτικού «πιστεύω». Στην ουσία του Θεού αδυνατεί να φτάσει ο νους με τις λογικές διεργασίες του. Με μόνη βάση τη λογική η θεϊκή υπόσταση αμφισβητείται άμεσα. Η προσέγγιση του θείου πραγματοποιείται κυριότατα με βάση το συναίσθημα και αναιρουμένου του συναισθήματος αναιρείται ο άνθρωπος.
Παρόλο λοιπόν που το θρησκευτικό συναίσθημα αποτελεί διακριτικό γνώρισμα του ανθρώπινου είδους, η ανθρώπινη ηθική στάση ζωής έχει αποδειχθεί πολλές φορές ότι δε συμπλέει με την καθιερωμένη θρησκεία. Στην αρχαία Ελλάδα ο Αισχύλος θα παρουσιάσει τον αλυσοδεμένο Προμηθέα να απαντά στο θεϊκό αγγελιοφόρο Ερμή, πειθήνιο όργανο του Δία: «Μάθε καλά πως τη δική μου δυστυχία δε θα άλλαζα ποτέ με τη δική σου προσφορά δουλικής υπηρεσίας.». Το δίκαιο είναι με το μέρος του Προμηθέα που βοήθησε το ανθρώπινο γένος, αφαιρώντας ένα μέρος από τη γνωστική αλαζονεία των θεών.
Η ανθρώπινη ιστορία έχει να μας δώσει παραδείγματα θρησκευτικού σκοταδισμού, σκόπιμης πνευματικής τύφλωσης. Είναι τότε που εκπρόσωποι της επίσημης θρησκείας λειτουργούν με βάση τα κοσμικά οφέλη, την εξυπηρέτηση ολοκληρωτικών αντιλήψεων και ηγεμόνων: «ο Θεός έφερε τη βασιλεία των Οθωμανών και σε αυτή πρέπει να υποταχτούμε», θα αναφέρουν οι επίσημοι πατριάρχες στην «Πατρική διδασκαλία» που εκδόθηκε από το πατριαρχικό τυπογραφείο το 1798. Εδώ γίνεται εμφανής η σύγκρουση ηθικότητας και θρησκευτικότητας. Η αγνή θρησκεία μετατρέπεται σε θεοκρατία, τη μορφή καθεστώτος δηλαδή που ο Θεός εμπλέκεται στα πολιτικά δρώμενα κατέχοντας την υπέρτατη πολιτική κυριαρχία.
Η σύγχρονη ανατολική εκκλησία, στην καθ ορισμόν εφαρμογή της δε συνδέεται με τη θεοκρατία, καθώς γίνεται αντιδιαστολή ιερατικής και πολιτικής εξουσίας. Ο παπισμός εν αντιθέσει λειτουργεί ως θεοκρατικό κράτος, με διπλωματικές και πολιτικές σκοπιμότητες. Βαρύτερη μορφή θεοκρατίας επικρατεί στην ισλαμική θρησκεία, καθώς εκδηλώνονται πολεμικές συρράξεις με την ευλογία του Θεού, αποσκοπώντας στην επέκταση της ισλαμικής πίστεως με οποιοδήποτε μέσο, ακόμα και μέσω της απροκάλυπτης καταστρατήγησης των ηθικών κανόνων.
Η θρησκευτική αξία τείνει να αμφισβητείται με συχνότατη επιχειρηματολογική βάση την τυφλή δογματική πίστη που θέτει τροχοπέδη στον ελεύθερο στοχασμό. Έτσι και ο νεότερος φιλόσοφος Κάρλ Μαρξ θα χαρακτηρίσει την εκκλησία ως όπιο του λαού, αγγίζοντας έτσι το άλλο άκρο της δογματικής αθεΐας. Μολονότι συναντήσαμε ιστορικά παραδείγματα πνευματικής τύφλωσης, είναι ολότελα εσφαλμένο να παραγκωνίζεται ο ψυχισμός και το συναίσθημα των ανθρώπων με τα οποία αναζήτησαν, αναζητούν και θα αναζητούν την ελπίδα και την ψυχική αγαλλίαση στη θρησκευτική πίστη και σε ένα υπέρτατο «Είναι»-σύμβολο των αγνών ηθικών αξιών. Δε σφάλλουν άλλωστε τόσο οι αγνοί πιστοί όσο οι ανήθικοι ωφελιμιστές που κατά καιρούς, από εξουσιαστικές θέσεις, αποτελούν παράγοντες μαζικής παραπλάνησης και ετεροκατεύθυνσης.
:: Κεντρική :: Συζητήσεις :: Στείλε μου την άποψή σου :: Disclaimer ::