Επειδή έχω ακούσει πολλές ηλιθιότητες και "ορισμούς" για την άμεση δημοκρατία, οφείλω να ομολογήσω ότι σπάνια βρίσκω άνθρωπο που να έχει διαβάσει Θουκυδίδη. Αν δεν διαβάσει κανείς τον ιστορικό που αναλύει την γέννηση και την λειτουργία αυτού του πολιτεύματος από εκείνους που το ανακάλυψαν, πώς είναι δυνατόν να έχει το θράσος να μιλάει περί αυτού;

Άμεση δημοκρατία δεν σημαίνει αναρχία. Δεν σημαίνει "φτιάχνω κολλεκτίβες και αυτοδιαχειρίζομαι". Καμία σχέση. Αυτό το έλεγαν οχλοκρατία στην αρχαιότητα και αποτελεί ιδεολογικούς πειραματισμούς μεταγενέστερων δυτικών διανοητών δεύτερης και τρίτης διαλογής που δεν έχουν καμία σχέση με την καθαρότητα και τη διαύγεια πνεύματος της αρχαίας ελληνικής διανόησης.

Η δημοκρατία, θα μας πει ο Θουκυδίδης στον Επιτάφιο του Περικλή, καταρχάς είναι εκείνο το πολίτευμα που ναι μεν δίνει την εξουσία στα χέρια των πολλών και όχι των λίγων ("ΔΙΑ ΤΟ ΜΗ ΕΣ ΟΛΙΓΟΥΣ ΑΛΛ'ΕΣ ΠΛΕΙΟΝΑΣ ΟΙΚΕΙΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΕΚΛΗΤΑΙ") αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό: "ΛΟΓΩ ΜΕΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΕΡΓΩ ΔΕ Η ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΑΝΔΡΟΣ ΑΡΧΗ") δηλ. "Στα λόγια λέγεται δημοκρατία, ενώ στην πράξη είναι εξουσία του πρώτου ανδρός".

Τι σημαίνει αυτό; Απλούστατα ότι δεν μπορεί να καθορίζει τις τύχες ενός κράτους ο κάθε τυχάρπαστος Αθηναίος πολίτης. Ναι μεν μπορεί να βγει στην Πνύκα να πει την άποψή του, ναι μεν η άποψή του θα είναι σεβαστή και θα έχει ισάξια βαρύτητα με οποιουδήποτε άλλου Αθηναίου πολίτη, ΑΛΛΑ αυτό ΔΕΝ σημαίνει ότι η εξουσία είναι στα χέρια του. Οι Αθηναίοι πολίτες εμπιστεύονται τον Περικλή να αποφασίσει ποιός έχει δίκιο και ποιός άδικο, ποιός πλανάται και ποιός μιλάει ορθώς. Εμπιστεύονται τον πρώτο, τον ικανό άνδρα που μπορεί να σκεφτεί πέρα από τις μικρότητες και σκοπιμότητες του όχλου, πέρα από την πλάνη και τον καιροσκοπισμό στον οποίο συνηθίζει να πέφτει ο λαός του.

Αυτό ο Περικλής το είχε αποδείξει και εν καιρώ πολέμου και εν καιρό ειρήνης. Και αυτό de facto τον είχε αναδείξει πρώτο άνδρα στα μάτια όλων των Αθηναίων. Οι Αθηναίοι τότε είχαν στην ουσία την ωριμότητα να παραδεχτούν ότι πολλές φορές είναι ανώριμοι και αποφασίζουν ανόητα και χρειάζονται τον Πρώτο Άνδρα να τους υποδεικνύει τον ορθό δρόμο και να τους βγάζει από τη δύσκολη θέση. Δεν ήταν εκτελεστικό όργανο ο ηγέτης της Άμεσης Δημοκρατίας. Ήταν ηγέτης που ήξερε να παίρνει τα θετικά από τον λαό του και να αγνοεί τα αρνητικά. Και οι πολίτες είχαν την ωριμότητα να το καταλάβουν αυτό: ότι δεν είχαν όλοι τους την ικανότητα και την παιδεία να είναι ηγέτες. Είχαν όμως το δικαίωμα να ομιλούν ελεύθερα και δημόσια.

Αυτή ήταν λοιπόν η άμεση δημοκρατία. Αυτοί που κραυγάζουν σαν ουρακοτάγκοι περί "συλλογικής λήψης αποφάσεων" και άλλες τέτοιες ανοησίες, καλό είναι να κάτσουν σπίτι τους και να ανοίξουν κανένα βιβλίο. Να μην παπαγαλίζουν τις πνευματικές ακροβασίες της "αναρχίας" και των λοιπών δευτεροκλασάτων όψιμων διανοημάτων της παρακμής. Γιατί στην νεοΕλλάδα δεν υπάρχει έλλειψη στην ελευθερία της έκφρασης, αλλά στην ελευθερία της σκέψης.

Παναγιώτης Πέρρος