Οικοσυστήματα

.

"Ένα είδος είναι αυτό που είναι, εκεί που βρίσκεται" και "Κάτι είναι σωστό όταν συμβάλλει στη διατήρηση της ακεραιότητας, σταθερότητας και ομορφιάς της βιοτικής κοινότητας" (Aldo Leopold). Στο Yellowstone, μετά από το ξέσπασμα μιας μεγάλης πυρκαγιάς, υπήρξαν διενέξεις μεταξύ οικολόγων στο αν έπρεπε να επέμβει ο ανθρώπινος παράγοντας ώστε να την κατασβέσει. Αυτοί που υποστήριζαν τη μη επέμβαση του ανθρώπου είχαν σαν κεντρική επιχειρηματολογία το γεγονός ότι η πυρκαγιά έχει ωφέλιμες επιπτώσεις, όπως είναι η αναζωογόνηση του οικοσυστήματος και η αναδιάρθρωσή του πάνω σε πιο υγιείς προδιαγραφές. Αυτή η θεώρηση βεβαίως, στην προέκτασή της, μπορεί να διαψευστεί κατηγορηματικά. Τα όρια μεταξύ αναζωογόνησης και καταστροφής, ελεγχόμενης αναδιάρθρωσης και πλήρους κατάλυσης φαίνονται δυσδιάκριτα. Η ανθρωπιστική ηθική βρίσκει άγνωστο έδαφος στη θεώρηση των Οικοσυστημάτων. Παρόλαυτά, είναι γεγονός ότι τα Οικοσυστήματα διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο για τον άνθρωπο, αφού εξαρτάται από αυτά άμεσα και με πολλούς τρόπους, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα την απαίτηση για καθαρό νερό, καθαρό αέρα και πολλά άλλα. Συντηρητική ηθική θεωρία Σύμφωνα με συντηρητικές ηθικές θεωρήσεις, το οικοσύστημα δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα συνονθύλευμα σχετιζομένων αντικειμένων χωρίς εσωτερική συνοχή. Στην ουσία δηλαδή πρόκειται για μια τυχαία κοινότητα στατιστικής σημασίας. Εκτός αυτού, το Οικοσύστημα αποτελείται και από μέρη που δεν είναι ούτε καν οργανισμοί (βροχή, βράχοι, αέρας κλπ) και επιπλέον αποτελείται και από νεκρή και αποσυντιθέμενη ύλη (πεσμένα δέντρα, σκόρπιες οργανικές ουσίες κλπ). Όλα αυτά δεν έχουν οργανωμένες ανάγκες, δεν αποτελούν ζωτικά κομμάτια της βιοτικής διαδικασίας, γι αυτό και είναι δύσκολο να τα αποκαλέσουμε ως κοινότητα ιδιαίτερης σημασίας. Δεν έχουν εμπειρίες, δεν έχουν γονίδια, δεν αμύνονται του εαυτού τους, δεν υπάρχει κάποιο "τέλος", κάποια δυναμική, κάποιος απώτερος σκοπός, όπως προηγουμένως είδαμε στην περίπτωση της χλωρίδας. Υπέρβαση των συντηρητικών θεωρήσεων Όταν ένα δέντρο υπολογίζεται ηθικά, τότε ένα δάσος πρέπει να υπολογιστεί δεκαπλάσια. Το οικοσύστημα διαμορφώνει τις συμπεριφορές των ατόμων που το απαρτίζουν, όπως ο ανθρώπινος οργανισμός διαμορφώνει τη συμπεριφορά της καρδιάς και των πνευμόνων. Το ανώτερο δηλαδή βιοτικό επίπεδο διαμορφώνει το χαρακτήρα των κατώτερων βιοτικών επιπέδων. Το οικοσύστημα τροφοδοτεί τους οργανισμούς ώστε να επιτευχθεί η άψογη προσαρμογή τους στο περιβάλλον και η άψογη ανάπτυξη συνεκτικών σχέσεων μεταξύ τους, ακόμα και στην περίπτωση θηράματος και θηρευτή. Οργανισμοί χωρίς οικοσύστημα δε νοούνται. Μπορεί η συνοχή του Οικοσυστήματος να μην διέπεται από τους εσωτερικούς δεσμούς συνοχής ενός συγκεκριμένου οργανισμού, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι το οικοσύστημα μειώνεται αξιολογικά. Χωρίς αυτό άλλωστε δε θα ήταν δυνατό να αναπτυχθούν οι οργανισμοί και οι εσωτερικοί συνεκτικοί δεσμοί τους: "Το είδος ή το άτομο προστατεύει και αναπαράγει τον εαυτό του, ενώ το σύστημα προστατεύει και δημιουργεί είδη". Μέσα στα πλαίσια του Οικοσυστήματος, οι οργανισμοί έχουν γίνει πολυπλοκότεροι και νέες μορφές ζωής ήλθαν στο προσκήνιο. Και ακόμη βρισκόμαστε καθοδόν. Με λίγα λόγια δεν πρόκειται για έναν υπερ-οργανισμό, αλλά για ένα σημαντικότατο πεδίο ζωής, όπου όλα τα είδη αναπτύσσουν μια απρόβλεπτη δυναμική εξέλιξης. Συμπέρασμα Το Οικοσύστημα δεν έχει εγγενή ηθική αξία, αλλά περιέχει μονάδες που διαθέτουν εγγενή ηθική αξία. Είναι ένα σύνολο εγγενών ηθικών αξιών. Επίσης δεν διαθέτει οργανική αξία (instrumental value) καθώς δεν αποτελεί αντικείμενο χρήσης ή μέσον προς εκπλήρωση κάποιου σκοπού. Πώς λοιπόν πρέπει να χαρακτηρίσουμε την ηθική αξία που αναφέρεται στο Οικοσύστημα. Εδώ πρέπει να κάνουμε χρήση του όρου της Συστημικής Ηθικής Αξίας. Ως Συστημική χαρακτηρίζεται η ηθική αξία που αποδίδεται στο Οικοσύστημα εξαιτίας της ιδιότητας και ικανότητάς του να προστατεύει και να δημιουργεί συστατικά στοιχεία της βιοτικής κοινότητας.